Fıkıh

Sa’d b. Ebi Vakkas (r.a.) Peygamberimiz (s.a.v.)’e: “Onlar namazlarından gafildirler” âyetinin tefsirini sorduğumda: “Namaz vaktini geciktirmektir” cevâbını verdi demiştir. Yâni, simaları namaz kıldıklarını gösterir, fakat tembellik edip namazlarını geciktirdiklerinden dolayı azâbın en çetini “veyl” ile cezalandırılmışlardır.

Namaza geç kalıp imâma birinci rekâtta yetişemeyen kimseye mesbuk denir. Mesbuk, imâm iki tarafa da selâm verdikten sonra, ayağa kalkarak, yetişemediği rekâtları kaza eder ve kırâetleri (okumaları), birinci, ikinci, üçüncü rekât kılıyormuş gibi okur. Oturmayı ise, dördüncü, üçüncü ve ikinci rekât sırası ile, yani sondan başlamış olarak yapar

Hanefî mezhebine göre Fâtiha’nın sonunda “âmîn”in gizli söylenilmesi sünnettir. Bu konuda imâm, cemaat ve yalnız başına kılanlar arasında fark yoktur. Şâfiî mezhebine göre ise “âmîn”, açık kıraatli namazlarda açıktan, gizli kıraatli namazlarda gizlice söylenir.(İbn Abidin, Reddu’l-muhtar, c.2, s.172)

Târihçiler İmâm-ı Âzâm Ebû Hanîfe (r.a.)’in orta boylu, delil getirme yeteneği güçlü, sesi güzel, fizikî yapısı itibariyle mükemmel olduğu husûsunda ittifâk halindedir.

“… Tâ ki, o mal, sizden yalnız zenginlerin elinde dolaşan bir servet olmasın.” (Haşr s. 7) Bu âyet, servetin belirli ellerde toplanmasını ve âtıl bir halde tutulmasını yasaklamaktadır. Fakat zengin, malını meşru yoldan kazanmışsa onun saygınlığı vardır.

Sakal, Peygamber (s.a.v.)’in sünneti, yani yolu olduğu gibi, bütün peygamberlerin de sünnetidir. Cenâb-ı Allâh tarafından gönderilen bütün nebi ve resûller sakallı idiler.

Berâ b. Azıb’den rivâyet edilen hadîste Resûlullâh (s.a.v.) şöyle buyurmaktadır: “Seslerinizi Kur’ânla süsleyiniz.” (Abdurrezzâk) Yani onun kıraatına düşkün olunuz ve seslerinizi onunla meşgul ediniz. manasınadır.

Osmanlı Devleti’nde medreselerde iyi yetişmiş öğrenciler, önce müderris olurlardı. Sonra bunların arasından kadılar seçilir. Hukuk işleri böyle yürürken, denenmiş bazı kadılar, Sancak beyi, Beylerbeyi vezir ve nihayet Şeyhül İslâm olurdu.

Gemilerin denizlerde akıp gitmesi ile Allâh (c.c.)’un varlığına şu bakımlardan delil getirilir:

“Her ne kadar gemiler, insanların yapmış oldukları şeyler ise de, bu gemileri yapma imkânı veren, âletleri, vasıtaları yaratan Allâh (c.c.)’dur.

Namazda Kâbe’ye yönelmek şarttır. Kıble, Mekke’deki bir binadan ibaret değildir. O mübarek yerin göklere doğru üst tarafı ve derinliklere doğru alt tarafı hep kıble yönüdür.

Nebî (s.a.v.)’i aradan çıkarmak isteyen bazı kimseler Hz. Peygamber (s.a.v.)’in sadece bir nakilci, diğer bir ifâdeyle bir “postacı” olduğu, vazifesinin sadece Kur’ân’ı teblîğden ibaret bulunduğunu; Kur’ân’ın dinle ilgili her şeyi açıkladığını, sünnetin veya başka bir şeyin dinî hükümlere kaynaklık etmesine, Kur’ân’ı açıklamasına gerek kalmadığını savunurlar.

Abdullah bin Mes’ûd (r.a.) buyuruyor ki, alışveriş, ya’nî ticâret ilmini bilmeyen faiz yer. İstese de, istemese de bundan kurtulamaz.

Kılınmamış farz namazların kazâ edilmesi farz, vâcib olan (vitir namazının) kazâ edilmesi vâcib, sünnet namazların kazâsı sünnettir. Kazâya kalan namazlar birçok olunca, bunların herbirini belirleyerek niyet edilmesi gerekmez; çünkü bunda güçlük vardır. Onun için şöyle niyet edilmesi uygun olur

Kur’ân-ı Kerîm’de zekâtın verilebileceği kimseler yani zekât alması caiz olan kimseler sekiz sınıf olarak zikredilmiştir. “Sadakalar (zekâtlar), Allâh (c.c.)’dan bir farz olarak ancak fakirler, düşkünler, zekât toplayan memurlar, kalpleri İslâm’a ısındırılacak olanlarla (özgürlüğüne kavuşturulacak) köleler, borçlular, Allâh (c.c.) yolunda cihad edenler ve yolda kalmış yolcular içindir. Allâh (c.c.), hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.” (Tevbe s. 60)

Yolcular hakkında birtakım kolaylıklar ve ruhsatlar gösterilmiştir. Şu uygulamalar bu kolaylıklardandır: Ramazân ayında yolculuk hâlinde bulunan kimse için, orucu sonraya bırakmak mübâhtır. Misafirler (yolcular) için mestler üzerine mesh üç gün üç gecedir. Misafir dört rekatlı farz namazlarını iki rekat olarak kılar. Biz Hanefî’lerce, misâfirin böyle namazını kısaltması gerekir. Buna aykırı olarak bu farzların dört rekat olarak kılınması mekrûhtur.

Kadın erkek ilişkileri konusunda insanın mutluluğunu getiren tek sistem İslâm’dır. Çünkü onun hükümlerini, insanın ve âlemlerin Yüce Yaratıcısı olan Allâh (c.c.) koymuştur.

Kurbân Bayramı’nın ârefe gününün sabah namâzından itibâren bayramın dördüncü gününün ikindi namâzına kadar yirmi üç vakit farz namâzlardan sonra bir def‘a: “Allâhü ekber, Allâhü ekber, Lâilâhe illâ’llâhu va’llâhu ekber, Allâhü ekber ve li’llâhi’l hamd” diye tekbîr alınır ki, buna (teşrîk tekbîri) denir. Teşrîk tekbîrleri, âlimlerin birçoğuna göre vacîbdir.

Namazın içinden olan altı farz şunlardır: İftitah Tekbiri; niyetin hemen arkasından elleri kaldırırken “Allâhü Ekber” diyerek yapılır. İmâm, “Allâhü Ekber” sözünü bitirmeden önce, uyan kişi “Allâhü Ekber” sözünü bitirse, namaza başlamış olmaz.

Zekât nisabı kişiyi zengin kılar ve ona bazı mükellefiyetler yükler. Nisap miktarından daha az malı olanlar zengin sayılmazlar ve onların bu malları nisâbı bulana kadar asli ihtiyaç olmakta devam eder.

Zekâtın kime hangi şartlarda, hangi mallarda ve kimlere nasıl verileceği fakihler tarafından geniş bir şekilde anlatılmış konulardır. Bunların tafsilatına girmeden evvel bazı noktaları açığa kavuşturmak hem zekâtın hem de bu şartların daha iyi anlaşılır olmasına yardımcı olacaktır.

Hz. Peygamber (s.a.v.): “Teyemmüm, biri yüzü, diğeri dirseklere kadar kolları mesh etmek için elleri iki defa toprağa vurmaktır” buyurmuştur. Teyem-müme başlarken iki el yere vurulur ve teyemmüme niyet edilir. İki el ile bütün yüz mesh edilir. Eller ikinci defa yere vurulur. Bu defa sol el parmaklarının arkası ile sağ el ve kolun içi, yine sol elin avuç içi ile sağ el ve kolun dışı mesh edilir. Daha sonra bu işlem sağ el vasıtasıyla, sol kol için tekrarlanır.