Târih felsefesinin çok ünlü bir ismi, A. J. Toynbee, son yazılarından birinde, şu dikkate değer görüşlerde bulunur:
“Bütün târihte bütün Yakın (Orta) Doğu’yu hâkimiyetinde birleştiren tek devlet Osmanlı İmparatorluğudur. Buna ne Pers, ne Roma, ne Arap imparatorlukları muvaffak olamamışlardır. Gene Osmanlı imparatorluğu, bütün Arap kavmini, Arapca konuşan milletleri, idaresinde birleştirmiştir. Osmanlılar’ın Yakın Doğu’dâ yerlerine geçen Avrupalı veya yerli hiç bir devlet, bu bölgeyi Osmanlılar kadar iyi idare edememişlerdir. Bu bölgeyi aralarında paylaşan İngiltere, Fransa ve İtalya, bu ülkeleri, selefleri Osmanlılar’dan iyi idare edeceklerine emîn idiler, fakat böyle olmamıştır. Bütün bu Avrupa devletleri, Osmanlılar’dan aldıkları bu ülkeleri zulümle idare edebilmişlerdir. Osmanlı Devleti’nin son devri —ki bu imparatorluğun en kötü devresidir— içindeki Türk idaresi bile, o ülkelerde yaşıyan milletler için, Osmanlılar’ın yerlerine geçen devletlerin idarelerinden çok iyi idi.”
(The Ottoman State and Its Place in World History, Leiden, 1974, s. 15 v.dd.)
Avrupa devletlerinin Türk devleti örnek alınarak ıslah edilmesi fikri ve tecrübeleri pek çoktur. Bunun için Poncet, 1572’de müstakil bir eser kaleme almış ve Fransa krallığının Türkiye imparatorluğu örnek ittihâz edilerek nasıl ıslah edilebileceğini anlatmış ve IX. Charles’a bu teklifleri sunmuştur.
Avrupa’da modern devletler hukukunun kurucusu sayılan meşhur maliyeci Jean Bodin (1520-1596) de, Poncet’ninkine paralel tekliflerini, gene aynı yıllarda yapmıştır. Fransız müesseselerini Türk müesseseleri ile mukayese eden yazar, Türkiye’deki refah ve huzurun Fransa’da da sağlanabilmesi için, Türk devletinde alınan tedbirlerin uygulanmasının zarurî olduğunu yazmaktadır. Bilhassa Türkiye’de devlet yönetimini ideal olarak göstermektedir.
(Yılmaz Öztuna, Büyük Türkiye Tarihi, c.8, s.368-369)