Geçmiş büyüklerin güzel bir ahlâkı da büyük küçük, uzak yakın, âlim cahil demeden herkese nazik davranmaları idi. Öyle ya Firavun, kâfirlerin en yamanı olmasına karşın, Allâhü Teâlâ Hz. Musa ile Hz. Harun (a.s.e.)’e şöyle fermân buyurmuştu: “Firavun’a gidin. Çünkü o, hakikâten azdı. Gidin de ona yumuşak söz söyleyin. Olur ki nasihât dinler yahut Allâh’tan korkar.” (Tâhâ s. 42-43) Onlar yüksek derecelerin yüksek edeple elde edileceği hususunda söz birliği etmişlerdi. Edebin temelini ise kişinin kendini kusurlu, başkalarını mükemmel görmesi oluşturur. Edebi kıt olanlar ise bunun tam tersini savunurlar. Resûlullah (s.a.v.) bir kişinin müslüman kardeşine çatık kaşla bakmasını çirkin görüyordu. Ali b. Ebû Tâlib (r.a.) şöyle diyordu: “Allâh (c.c.) en iyi bilenler tevhid ehline en fazla saygı gösterenlerdir.” Meymûn b. Mihrân (r.âleyh) düğün yemeğine çağırıldığında zenginlerle değil çocuklar ve yoksullarla otururdu. Bekr b. Abdullah el-Müzenî (r.âleyh)’in bazı öğütleri şöyledir: “Senden daha büyük birini gördüğünde ona saygı göster ve içinden “Çünkü bu benden önce İslâm’a girip sâlih âmeller işlemiştir” diye geçir. Kendinden daha küçük birini gördüğünde ona da saygı gösterip şöyle düşün: “Ben ondan önce günâhlara bulandım.” Halk sana hürmet ettiğinde yine kendi kendine: “Bu, Allâh (c.c.)’un bana hak etmediğim bir lütfudur” de. Sana hakarette bulunduklarında ise: “Bu, benim yaptığım bir günâhın sonucudur” diye düşün. (İmâm Şa’rânî, Tenbihü’l-Muğterrin Tercümesi, s.121)**
İKİ MECELLE KAİDESİ ÖĞRENELİM Alınması Memnu’ Olan Şeyin, Vermesi Dahi Memnu’ Olur (Mecelle 34. Kaide) Misâl: Faiz geliri elde etmek haram olduğu gibi borç alıp faiz ödemek de caiz değildir. İşlenmesi Memnu’ Olan Şeyin İstenmesi Dahi Memnu’ Olur (Mecelle 35. Kaide) Misâl: Zulmetmek, rüşvet vermek men edildiği gibi birisinden bunları yapmasını istemek de men edilmiştir, caiz değildir.
