Tefsîr yapacak âlimin aşağıda zikredilen şu onbeş ilmi gayet mükemmel şekilde bilmesi lâzım gelir. Bu ilimleri kemâliyle (tam ve en olgun şekilde) bilmeyen kimselerin Kur’ân tefsîrine yeltenmesi şer’an caiz değildir (Şeriat’ın buna izni yoktur).
1-Lügat (Arab dili) 8-Kıraat ilmi
2- Tasrif (Sarf ilmi) 9- Usûl-i din ilmi
3-Nahvilmi 10-Usûl-i Fıkıh ilmi
4-iştikak 11-Esbâb-ı nüzul
5-Me’ânî ilmi 12-Nâsih ve mensûh
6-Beyân ilmi 13-Fıkıh ilmi
7- Bedi’ ilmi 14- Mücmel ve mübhemin tefsîri
Tefsir yapabilecek kişinin sâhib olması gereken 15’inci ilim ilmü’l-mevhîbedir. Bu öyle bir ilimdir ki onu Cenâb-ı Hakk Hazretleri, ilmiyle amel eden bahtiyar kuluna ihsan eder. (Sırrı Paşa’nın saydığı bu 14 ilim kesbîdir, ya’ni çalışıp öğrenmekle elde edilebilir. 15’inci ilim ise vehbîdir, ya’ni Allah (c.c.) vergisidir. O verirse verir, vermezse, çalışmakla öğrenilip elde edilemez.) ‘ işte bu 15 ilim, müfessirin (tefsîr âliminin) mutlaka, kesin surette ve hiç şübhesiz ve eksiksiz mükemmel bir şekilde sahip olması zorunlu bulunan ilimlerdendir. Ama bunlardan başka, Kur’ân-ı kerîmi tefsîr edebilmek için müfessirin diğer ilimlerde (ve çağının gerektirdiği genel kültür bilgilerinde) derinleşmiş olması da şarttır.
Not: Akâid serîsinin bir sonraki yazısı 21 Aralık tarihindedir.
(İmâm Zehebt (rh.a.), Büyük Günâhlar, 257-259.S.)