Ebû Hüreyre (r.a.)’den, Fahr-i Kâinât (s.a.v.): “Îmân, yetmiş küsur şu‘bedir. Utanmak da îmândan bir şu‘bedir.” buyurmuşlardır. Îmânın aslı kalple tasdîk, dille ikrârdır. Lâkin îmân-ı kâmil kalple tasdîk, dille ikrâr ve a‘zâ ile amelin mecmûudur. Yani îmân üç kısımdır: Birinci kısım: İ‘tikâda âid olup otuz şu‘bedir: 1- Allâh (c.c.)’e îmân, zâtına, sıfatlarına ve birliğine inanmak buna dâhildir. 2- Allâh (c.c.)’den başka her şeyin hâdis olduğuna inânmak. 3- Allâh (c.c.)’ün meleklerine îmân. 4- Kitaplarına îmân. 5- Peygamberlerine îmân. 6- Kadere, hayrına şerrine îmân. 7- Âhiret gününe îmân. Kabirde suâl, kabir azâbı, dirilmek, mahşer yerine gitmek, hesâb vermek, amellerin tartılması ve sırat gibi şeylere inânmak bu şu‘beye dâhildir. 8- Allâh (c.c.)’ün cennet va‘dine ve cennetteki ebedî hayata îmân. 9- Cehennem ateşiyle tehdîde, cehennem azâbına ve o azâbın kâfirler hakkında sonu olmadığına îmân. 10- Allâh (c.c.)’ü sevmek. 11- Allâh (c.c.) için birbirini sevmek ve Allâh (c.c.) için bir birine buğzetmek. Allâh (c.c.) için sevmek de gerek muhacirin gerekse ensâr bütün ashab-ı kirâm ile Peygamber (s.a.v.)’in akraba ve sülâle-i tâhiresini sevmek de dahildir. 12- Peygamber (s.a.v.)’i sevmek, O’na salevât getirmek ve sünnetine tâbî olmak buna dahildir. 13- İhlâs ve samîmîyet. Riyâ ve nifâkı terk etmek buna dâhildir. 14- Günâhlarına pişman olup tevbe etmek. 15- Allâh (c.c.)’den korkmak. 16- O (c.c.)’ün rahmetini ümîd etmek. 17- Rahmetinden ümidi kesmemek. 18- Allâh (c.c.)’e şükretmek. 19- Vefakâr olmak. 20- Belâya sabretmek. 21- Mütevâzî olmak. Büyüklere hürmet göstermek buna dahildir. 22- Şefkatli ve merhametli olmak. Küçüklere şefkat buna dahildir. 23- Allâh (c.c.)’ün kazasına râzî olmak. 24- Allâh (c.c.)’e tevekkül etmek. 25- Kendini beğenmemek. 26- Kin ve garezi terketmek. 27- Hasedi terketmek. 28- Gadablanmamak. 29- Hıyânet etmemek. Hîle ve sû-i zannı terk etmek buna dahildir. 30- Dünyâya dalmamak. Hâsılı fazilet veyâ rezâlet nâmına burada zikredilmeyen bir kalp ameli bulunursa bilmeli ki bu ziyâde zâhire göredir. Hakîkatte ziyâde sanılan o şey, zikredilen fasıllardan birine râcîdir. İkinci kısım: Dilin amellerine râcî olup yedi nevîdir: 1- Kelime-i tevhîdi diliyle söylemek. 2- Kur’an okumak. 3- İlim öğrenmek. 4- İlmi öğretmek. 5- Duâ etmek. 6- Zikirde bulunmak. İstiğfar buna dahildir. 7- Lağv yani bâtıl sözlerden sakınmak.
(M. Yûsuf Kandehlevî (rh.a.),
Hadîslerle Müslümânlık, 1.c., 240.s.)