Astronomi âlimi, Semerkant sultanıdır. Tam ismi, Muhammed Tragay bin Muînüddin’dir. Güney Âzerbaycan’daki Aultâniyye şehrinde 22 Mart 1394 tarihinde doğdu. 25 Ekim 1449 senesinde vefat etmiştir. Tîmûr Han’ın torunu, Şahruh’un oğludur. 11 yaşında Kur’ân-ı Kerîm’i ezberledi. Arapça’yı mükemmel bir şekilde öğrendi. Bursalı Kadızâde-i Rûmî’den ders aldı. 19 yaşındaki iken Horasan ve Maverâünnehir eyâletine hakan naibi olarak gönderildi. Semerkant’ı başşehir seçti.
Dünyâ ilim târihinin, zamanına kadar yetiştirdiği en büyük astronomi âlimi olarak şöhret yaptı. Her zaman ciddi konularla ilgilenir, ilim için gerekli ortamı meydana getirmeye çalışırdı. İdârî hizmetlerinin yanında ilmî çalışmalara büyük önem verdi ve sarayını bir akademi haline getirdi. Biri Semerkant’ta diğeri de Buhara’da olmak üzere iki büyük medrese yaptırdı. Semerkant’a 1420 yılında yaptırdığı medrese özelikle astronomi ve matematik alanında faaliyet gösteriyordu. Astronomiye o denli düşkündü ki kendisi için Semerkant Medresesi’nde yaptırdığı odanın tavan ve duvarlarını gök cisimlerin resim ve manzaralarıyla donatmıştı.
Kuşkusuz astronomi alanında çalışmalar yapan bir eğitim kurumunda rasathane (gözlemevi) ve gökbilim aletlerine gereksinim vardı. Dört yıl gibi kısa bir sürede 40,2 metre yarıçaplı dev bir sekstantı olan Semerkant Rasathanesi tamamlandı. Sekstant; Güneş, Ay ve gezegenlerin meridyen üzerindeki geçişlerini gözlemek için kullanılıyordu ve dünyanın en büyük gökbilim aletiydi. Kurduğu medresede ileri düzeyde dersler veriliyordu. Uluğ Bey için önemli olan başka ülkeleri fethetmek değil, göklerin fethiydi. Hayâtını İslâm kültür ve medeniyetinin gelişmesi ve yükselmesine vakfeden Uluğ Bey, yalnız Türk- İslâm ilim târihinde değil, dünyâ tâhinde de önemli bir yer tuttu.
(Bilim ve Teknik Dergisi, sayı 506, s.106-107)